Werken met zero-emissie materieel is nieuw en vaak onbekend. Welke effecten heeft de inzet van deze machines op de uitvoering? En wat betekent dit in termen van geld, tijd, organisatie, kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid? Er zijn nog maar weinig inzichten over het gebruik in de praktijk. We ontwikkelen daarom een integrale aanpak, om zo te komen tot een efficiënte inzet van elektrisch materieel in de bouw.
Zeker bij kleine en middelgrote machines bestaan er elektrisch aangedreven alternatieven waarmee je een werkdag lang kan werken zonder bij te laden. Dit vergroot de betrouwbaarheid van werken met ZE-materieel. Ook steeds meer groot materieel kan langdurig worden ingezet, soms met verwisselbare accupakketten. Bij verhuurders is veel beschikbaarheid. Kijk ook eens op het deelplatform www.emission-0.nl.
Naast omgebouwde machines, zijn er in alle categorieën wel voorbeelden te vinden van af fabriek elektrische machines. Hoewel omgebouwde machines goede prestaties laten zien, geven ze in de praktijk ook storingen. Af fabriek kan daarom de voorkeur hebben.
De TCO (Total Cost of Ownership) van elektrische graafmachines is momenteel nog aanzienlijk (34 – 42%) hoger dan de TCO van een vergelijkbare diesel. Deze elektrische machines zijn inclusief bestaande aanschafsubsidies en investeringsaftrekregelingen nog niet competitief. Dit betekent dat voor de inzet van elektrisch bouwmaterieel aanvullende financiering nodig is, verkrijgbaar via de SSEB. Waarschijnlijk heeft de toename van productiecapaciteit en doorontwikkeling van de elektrische machines op de langere termijn de nodige impact op de TCO en wordt het verschil met de dieselvariant daardoor verkleind. Bron: De Bouwplaats van Morgen.
Maak een inventarisatie van de plannen van jouw opdrachtgevers over de uitvragen die zij in de komende jaren gaan doen. Vraag hierbij of zij het SEB-convenant hebben ondertekend, en zo ja, voor welk niveau: basis of ambitieus. Dit geeft een goede indicatie van welke mobiele werktuigen je mag inzetten op toekomstige klussen. Doe dit tijdig, want de levertijden van emissievrij bouwmaterieel kunnen oplopen tot wel twee jaar. Mocht je al flink hebben geïnvesteerd in schoon materieel, laat je opdrachtgevers dit dan vooral weten, zodat jullie samen de inzet kunnen optimaliseren. Check naast machines aanschaffen of ombouwen de mogelijkheden om te huren via platformen (zoals Emission-0) of direct bij concullega’s.
Zorg dat de benodigde energiebehoefte helder is en dat je een scan hebt van bestaande netaansluitingen of laadinfra op en/of in de buurt van de bouwplaats. Gebruik waar mogelijk vaste stroompunten dichtbij de bouwplaats om accutransport en bijbehorende uitstoot te voorkomen. Denk hier bijvoorbeeld aan de ladder van laden en stroomkaart.nl.
Zorg voor specifieke trainingen over het gebruik, onderhoud en de veiligheid van elektrisch materieel. Veel is nieuw en moet worden doorgrond: de startprocedure en laadwijze van de machines verschillen bijvoorbeeld onderling sterk. Kennis en ervaring opdoen en deze binnen en buiten de organisatie delen, is van belang om de overgang naar ZE werken mogelijk te maken.
In de praktijk blijkt dat machines die af fabriek elektrisch zijn, minder storingsgevoelig en eenvoudiger te onderhouden zijn. Daarnaast kunnen storingen en garantiekwesties uitdagingen opleveren bij ombouwmachines, omdat je met de driehoek machineleverancier-batterijleverancier-omvormerleverancier te maken hebt.
Inzicht in het energieverbruik van elektrische mobiele werktuigen helpen om de inzet en het laadproces te optimaliseren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het gebruik van:
Portals om gegevens uit voertuigen te exporteren zijn in de praktijk nog onvoldoende beschikbaar en lastig toegankelijk. Eis daarom bij aanschaf van een elektrisch materieelstuk voor de hele levensduur volledig inzicht en toegang tot de data van jouw machine.
In de praktijk blijkt dat verhuurders en fabrikanten niet altijd begeleiding bieden bij het gebruik en laden van ZE-materieel, terwijl dit voor elk type machine anders kan zijn. Vraag daarom altijd om een laadinstructie, zodat het materieelstuk veilig wordt geladen.
Plan de energielogistiek zorgvuldig, want onvoldoende aandacht kan leiden tot hoge kosten en vertragingen. De ervaring leert dat de impact en kosten van energielogistiek per project sterk variëren. Daarnaast kan de energielogistiek een significante impact hebben op de uitstoot.
Houd rekening met vermogensverlies door weersomstandigheden, vooral tijdens de winter. Zo voorkom je onverwachte stilstand. Bij lage temperaturen kost het opwarmen van de batterij en de cabine extra energie. Houd dus voldoende marge aan, afhankelijk van de omstandigheden.
Elektrische mobiele werktuigen verschillen van fossiel materieel. Ze zijn bijvoorbeeld stiller en schoner, maar ook vaak zwaarder. Analyseer de energiebehoefte van het project grondig, om er zeker van te zijn dat elektrische machines voldoende capaciteit hebben voor de (dag)taken. Als je tussentijds moet laden, houd hier dan rekening mee in de planning.
Zorg voor strikte veiligheidsprotocollen rondom het gebruik en transport van batterijen, vooral bij het voldoen aan ADR-normen (de Europese normen voor het internationale vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg).
Los van de hogere aanschafwaarde/huur van elektrisch materieel, kunnen ook de kosten stijgen voor de energielogistiek, bouwplaatsinrichting en verzekeringspremies. Lagere kosten voor het energieverbruik compenseren dit (gedeeltelijk).
In deze case study van het festival Into the Great Wide Open 2024 op Vlieland behandelen we de voordelen en de uitdagingen van de transitie naar emissievrij bouwmaterieel voor buitenevenementen en festivals.
